Là một nhạc sĩ "tầm vóc" nhưng ở ngoài đời Trần Tiến lại sống và sinh hoạt âm nhạc vô cùng giản dị.
Trần Tiến được coi là một cây đại thụ, là vị nhạc sĩ có công mở đường cho âm nhạc đương đại Việt Nam. Cùng với Dương Thụ, Phó Đức Phương, Nguyễn Cường, ông tạo thành nhóm "bộ tứ sông Hồng" vang danh. Những tác phẩm và sự cống hiến của Trần Tiến luôn khiến thế hệ sau ngưỡng mộ, nể phục.
Trong mắt người hâm mộ, nhạc sĩ Trần Tiến còn giống như một lãng tử phóng khoáng, ngang tàng và đậm chất đời với phong cách du ca đầy ngẫu hứng, chiếc mũ nồi và cây đàn guitar quen thuộc. Khi nhận xét về ông, nhạc sĩ Thụy Kha từng nói: "Âm nhạc của Văn Cao là của trời cho, âm nhạc của Trịnh Công Sơn là do tâm cho, thì âm nhạc của riêng Trần Tiến lại là của đời cho".
Nhạc sĩ Trần Tiến sinh năm 1947 trong một gia đình có nhiều người thành danh với nghệ thuật, trong đó anh trai ông là NSND Trần Hiếu, còn cháu gái là diva Trần Thu Hà.
Thời trẻ, Trần Tiến từng có thời gian sống lang thang trong những ngõ nhỏ ở Hà Nội. Năm 16 tuổi, để trang trải cuộc sống, ông làm chân hậu đài cho Đoàn Ca múa Hà Nội. Tại đây, ông thường xuyên được tiếp xúc với âm nhạc, và tự "học mót" về thanh nhạc, ca hát.
Nhờ tài năng trời phú, sự rèn luyện chăm chỉ cộng một chút may mắn, một năm sau, Trần Tiến chính thức trở thành nghệ sĩ đơn ca của Đoàn ca múa Hà Nội. Sau đó, ông theo đoàn đi biểu diễn ở nhiều vùng tuyến lửa lúc bấy giờ. Cũng chính trong thời gian này, các bài hát Thanh Niên Ra Tiền Tuyến, Cô Gái Sầm Nưa Xinh Đẹp Ra Đời, giúp ông đoạt Giải A cuộc thi Tiếng hát át tiếng bom do Hội Nhạc sĩ Việt Nam tổ chức.
Đến năm 1978, Trần Tiến tốt nghiệp khoa thanh nhạc và sáng tác của Nhạc viện Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp, những ca khúc đầu tiên của ông mang chủ đề yêu nước như Giai Điệu Tổ quốc, Những Đôi Mắt Mang Hình Viên Đạn, Vết Chân Tròn Trên Cát...
Năm 1987, nhạc sĩ Trần Tiến thành lập ban nhạc rock Đen-Trắng và lưu diễn dọc đất nước. Các bài hát của ông trong thời kỳ này có nội dung cổ vũ cho Đổi mới.
Thập niên 1990, Trần Tiến có sự thay đổi về phong cách. Từ pop đơn thuần, ông chuyển sang sáng tác các ca khúc dân gian đương đại. Những bài hát tiêu biểu cho phong cách này của ông phải kể đến Tùy Hứng Lý Ngựa Ô, Ngẫu Hứng Sông Hồng, Quê Nhà... tất cả đều được khán giả đón nhận nồng nhiệt.
Năm 2000, nhạc sĩ Trần Tiến tổ chức liveshow đầu tiên của mình tại Nhà hát Hòa Bình. Năm 2005, ca khúc Mưa Bay Tháp Cổ của ông được ca sĩ Tùng Dương thể hiện thành công và giành giải Bài hát của tháng trong chương trình Bài Hát Việt.
Năm 2007, nhạc sĩ Trần Tiến được trao Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật cho các tác phẩm Bài Ca Thanh Niên Ra Tiền Tuyến, Cô Gái Sầm Nưa Xinh Đẹp, Giai Điệu Tổ Quốc, Chiếc Vòng Cầu Hôn, Tùy Hứng Ngựa Ô, Chị Tôi... Đây đều được coi là những tuyệt phẩm, có sức sống đi cùng năm tháng.